ภาพ: เพชรลัดดา แก้วจีน
การเรียนรู้ควรกระตุ้นความใคร่รู้ของนักเรียน สร้างแรงบันดาลใจ และครูควรเคียงข้างพวกเขาผ่านอารมณ์อันปรวนแปรไปสู่สิ่งที่มีความหมาย นอกจากนี้ การเรียนรู้ยังต้องดึงนักเรียนเข้ามามีส่วนร่วมอย่างคุ้มค่า หากคุณไม่ดึงนักเรียนเข้ามามีส่วนร่วม ความสำเร็จจะลดลง
ชุดความคิดแบบมีส่วนร่วมมีหลักคิดว่า “ฉันสามารถดึงนักเรียนทุกคนเข้ามามีส่วนร่วมอย่างมีเป้าหมายทุกวัน ทุกเก้านาทีหรือเร็วกว่านั้นได้อย่างแน่นอน”
การมีส่วนร่วมคือหัวใจสำคัญของการเรียนรู้ การมีส่วนร่วมอย่างต่อเนื่องส่งเสริมให้เกิดการเรียนรู้และมีส่วนสำคัญต่อความสำเร็จ ยิ่งแต่ละวันมีช่วงเวลาคุณภาพในการเรียนรู้มากเท่าไร นักเรียนก็จะยิ่งมีเวลาในชั้นเรียนที่มีผลิตภาพและระดับความสำเร็จสูงขึ้นเท่านั้น
มายาคติ
“เรามีเนื้อหามากมายต้องสอน และปกติแล้วการบรรยายคือวิธีสอนที่ดีที่สุด นอกจากนี้กลยุทธ์สร้างการมีส่วนร่วมก็เป็นเรื่องไร้สาระทั้งนั้น”
แนวคิดหลักของแนวคิดแบบมีส่วนร่วม
“ฉันสามารถดึงนักเรียนทุกคนให้มีส่วนร่วมอย่างมีเป้าหมายทุกวัน ทุกเก้านาทีหรือเร็วกว่านั้นได้อย่างแน่นอน”
ตัวอย่างกิจกรรมเพื่อสร้างการมีส่วนร่วม
- สร้างการมีส่วนร่วมเพื่อคงสภาพความพร้อมและจัดการความเครียด
>> ไซมอนสั่ง เกมทำตามคำบอก เช่น “ทำตามข้อแรกในสองข้อเท่านั้น” จากนั้นจึงออกคำสั่งอย่างเร็ว “ไซมอนสั่งให้ ‘ตบมือ’ ไซมอนสั่งให้ ‘กระทืบเท้า’” เกมนี้เหมาะกับเด็กอนุบาลถึง ป.3 และเมื่อปรับกติกาหรือความเร็วก็ยังยากสำหรับชั้นมัธยม เช่น บอกว่า “นักเรียนจะได้รับคำสั่งสามข้อจากไซมอน ทำตามข้อตรงกลางในสามข้อนี้เท่านั้น”
> แตะหัวถึงเท้า และ แตะหัว เท้า เข่า ไหล่ กิจกรรมนี้มีประโยชน์เมื่อเริ่มสอนอ่านเขียนและคณิตศาสตร์ การแตะหัวถึงเท้า (สำหรับชั้นประถม) และแตะหัว เท้า เข่า ไหล่ (สำหรับชั้นมัธยม) ทำให้นักเรียนต้องผนวกสมาธิ ความจำใช้งาน และการควบคุมตนเองเข้าด้วยกัน
- สร้างการมีส่วนร่วมเพื่อการยอมรับที่ลึกซึ้งยิ่งขึ้น
>> 3 ขั้นตอนเตรียมนักเรียนให้พร้อมเรียนรู้
- เตรียมความพร้อม ด้วยคำถามหรือความกระตือรือร้นของครู เช่น “นักเรียนอยากทำการทดลองเจ๋งๆ ไหม” หรือ “ครูจะเล่าอะไรให้ฟัง แล้วพวกเธอจะต้องทึ่ง”
- การยอมรับ กระตุ้นความสนใจใคร่รู้ ความคาดหวัง หรือความท้าทายเพื่อให้เปิดรับบทเรียน เช่น “ครูมีวิธีลดเวลาที่ต้องก้มหน้าก้มตาอ่านหนังสือลงได้ สนใจไหม”
- ความเกี่ยวโยง ด้วยแรงขับเคลื่อนเชิงพฤติกรรม และแรงขับเคลื่อนเชิงสังคม เช่น มีอิสระในการเลือก มีความเชี่ยวชาญ การเป็นที่ยอมรับ
- สร้างการมีส่วนร่วมเพื่อสร้างชุมชน
>> การให้นักเรียนสอนซึ่งกันและกัน
5 วิธีสอนเพื่อนนักเรียน
- อธิบายเนื้อหา
- ทำให้ดูเป็นแบบอย่าง
- โต้วาที
- แสดงบทบาท
- เกมออกข้อสอบ
4 กลยุทธ์ที่ได้เรียนรู้
- ตั้งคำถามเกี่ยวกับเนื้อหา
- สรุปสิ่งที่อ่าน
- คาดเดาสิ่งที่อาจเกิดขึ้นต่อไป
- การอธิบายคำและวลีที่ไม่เข้าใจ
กิจกรรมสร้างการมีส่วนร่วมนั้นเรียบง่ายทว่าทรงพลังอย่างยิ่ง เมื่อผนวกเข้ากับการเรียนการสอนได้ดีเยี่ยมจนแยกไม่ออก สิ่งที่เกิดขึ้นคือ นักเรียนจะตื่นตัวพร้อมเรียนเสมอ ส่งผลให้เกิดการเรียนรู้เปี่ยมประสิทธิภาพ ทั้งยังสร้างชุมชนในห้องเรียนอันแข็งแกร่งขึ้นมา
อ่านสรุปความพร้อมงานวิจัยอ้างอิงและตัวอย่างกิจกรรมเพิ่มเติมได้ที่นี่
สอนเปลี่ยนชีวิต: 7 ชุดความคิดพลิกห้องเรียนเพื่อเด็กทุกคน
Eric Jensen เขียน
ฐานันดร วงศ์กิตติธร, ลลิตา ผลผลา แปล
448 หน้า
อ่านตัวอย่างหนังสือและรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่นี่
